Ülkemizin kadim topraklarında yaşamış pek çok uygarlığın kültürleri her ne kadar kaybolmaya yüz tutsa da bazı izler hala yaşıyor. Trakya‘nın en büyük şehirlerinden biri olan Edirne, Bocuk Gecesi ile bunlardan birine sahip.
Bocuk Gecesi Korku Temalı Bir Kış Ritüeli
Bocuk Gecesi, günümüzde az bilinse de, Edirne‘nin bazı köylerinde yaşatılmaya devam ediyor.
Edirne’nin Keşan ilçesine bağlı Çamlıca Köyü bunların en başta geleni. Kış devresi olarak bilinen ve halk takviminde kasım günleri adı verilen devrenin 62. gecesi olan bu gece, antik dönemlerden beri süregelen bir gelenek olarak dikkat çekiyor.
Halkın bal kabağı pişirip yediği, sokağa çıkmayarak bir evde toplanıp geceyi geçirmeye çalıştığı Bocuk Gecesi’nde, sokakta olanlar ise yanlarında taşıdıkları hasır iplerle Bocuk’u yakalamayı planlıyorlar.
Bocuk Gecesi Nedir?
Binlerce yıldır devam eden ve nesilden nesile aktarılan, antik dönemden kalma bir gelenek olduğu bilinen Bocuk Gecesi günümüzde kültürü, ritüelleri ile dışardan gelen çok sayıda kişinin de katıldığı bir turistik eğlence ve etkinliğe dönmüş durumda. Her sene artan sayıda kişi, çevre illerden ve turlarla bu geceyi yaşamak için Edirne’yi ziyaret ediyorlar.
İnanışa göre; “Bocuk” olarak isimlendirilen insan görünümüne girmiş olan varlık, beyazlar içerisinde geziyor. Kabak pişirilen evlere ve kabak yiyen insanlara herhangi bir kötülük yapmayacağına inanılıyor. Bu nedenle de bölgede neredeyse her evde kabak pişiriliyor ve kabak tatlısı bu gecenin en lezzet dolu sunumu olarak biliniyor.
Bunun yanında özellikle kar suyunda haşlanmış mısır, armut, ayva, çekirdek, badem, kuzinelerde fırınlanan yer fıstığı, ceviz gibi meyve ve yemişler de, yine bu gecenin olmazsa olmazları arasında yer alıyor.
Kış Boyunca Sağlıklı ve Güçlü Kalmak İçin..
Komşuların, akrabaların ve aile halkının bir araya geldiği gecede, yüzlerini boyayan beyaz çarşaflara kıyafetlere bürünen gençler birbirlerini sokaklarda “Bocuk Geliyor” diye korkutup eğleniyorlar. Evlerde toplanılmasının geleneklere göre asıl sebebi ise; misafirliğe gelenlerin geç saatlerde dışarıya çıkarlarsa Bocuk’a yakalanılacağı korkusu!
Bu geleneksel gecenin bir diğer inanışı da, kış mevsiminin en sert gecesi olduğu kabul edilen bu günde, suya atılan tahtanın sabah olduğunda su üzerinde donmuş olarak bulunması halinde ev halkının o kışı ve bütün bir yılı sağlıklı, dayanıklı ve güçlü olarak geçireceği.
Bölgede yüzyıllar boyu bir arada yaşayan özellikle Türk, Rum ve Bulgar toplulukları, birbirlerinin kadim kökenli kutlamalarına ve ritüellerine tanıklık etmişler. Bundan dolayı birbirlerinden bir ölçüde ayrışmak için de, kendi kültür öğeleriyle beslenen benzer kutlamalar ortaya çıkarmışlar. Bölgede özellikle Hıristiyan toplulukların kutladıkları Bijic, Paskalya, Noel gibi kış döngüsü dönemine denk gelen kutlamalar birçok kaynakta “Bocuk Gecesi”nin kaynağı olarak gösterilir. Ancak durum pek de böyle değildir!
Gelenek Nereden Geliyor?
Yapılan araştırmalar “Bocuk Gecesi”nin kendi kültür ve gelenek kaynaklarından beslenen, özgün ritüelleriyle ortaya çıkan bir Balkan – Türk kültürü ürünü olduğunu göstermiş.
Sırp Etnolog Tihomir Djordjevic “Nas Narodni Zivot” isimli çalışmasında; “Bocuk Gecesi”nin, Balkanlar’da yaşayan Türk topluluklarınca kutlanan bir kış geleneği olduğundan bahsediyor. Uzun süreler boyunca etkileşim içinde kalan farklı kültürlere sahip toplulukların karşılıklı olarak birbirilerini etkilememesi de zaten mümkün değil.
Cadılar Bayramı benzetmesi yapılsa da daha çok bize ait olan görüntüleriyle dikkat çeken etkinlikte, beyazlara bürünmüş korkutucu kostümleri ve beyaza boyalı yüzleriyle Çamlıcalılar, meydandan sokaklara fener alayı eşliğinde, şarkılarla, türkülerle, manilerle yürüyerek “Bocuk Gecesi”ni her yıl artan artan ilgi ve katılımla kutlamaya devam ediyorlar.
Bocuk Gecesi ve Çamlıca Köyü’ne Nasıl Gidilir?
Bocuk Gecesi bölgenin bazı yerlerinde her yıl farklı tarihlerde kutlanıyor. Bunun için tarihleri kontrol etmenin en kolay yolu seyahat acentelerinin Bocuk Gecesi Turu programlarını takip etmek! Tarihi oradan belirledikten sonra ister bu turlar ile isterseniz de bireysel olarak bu farklı kutlamaya katılmak için Edirne‘yi ve Çamlıca Köyü‘nü ziyaret edebilirsiniz.
Çamlıca’ya ulaşmak için Keşan – Gelibolu yolu üzerinde 8. kilometreden sağa ayrılan yol tabelasını takip edin. Bu sizi önce Bahçeköy’e, ardından Çamlıca beldesine ulaştıracak.
Çamlıca, Keşan’ın denizle ve doğayla buluştuğu Gökçetepe yolu üzerinde olması dolayısıyla oldukça ziyaretçi çeken bir yer.
Balkanlara yayılan kış karnavalları arasında en ön planda bulunan Yunanistan’daki İskeçe Karnavalı ve Bulgaristan’ın Kukerlandia Festivali kadar olmasa da, Bocuk Gecesi ilgi çekmeyi her geçen yıl artarak sürdürüyor.
Bölgede günümüze kadar korunmuş ve geleneklerini devam ettirmeye kararlı görünen Çamlıca’yı, mimari ve kültür dokusu ile hissetmeyi, küçük Etnoğrafya evini görmeyi ve ister inanın ister inanmayın ama bu güzel yeri “Bocuk Gecesi” zamanında ziyaret ediyorsanız “kabak tatlısı” yemeyi asla unutmayın!